تاریخچه بارکد

این روزها ما در زندگی روزمره خود بارکدها را همه جا می‌بینیم؛ از صندوق‌های فروشگاهی هنگام خرید روزانه تا بلیط‌های پرواز و زمان مراجعه به مراکز درمانی. حتی در بسیاری موارد به لطف پیشرفت تکنولوژی امکان اسکن آنها با تلفن‌های هوشمندمان نیز برای ما فراهم آمده است. اما بارکد از کجا آمده؟ چه کسی آن را اختراع کرده است؟ و اولین بارکد به چه شکل بود؟

بارکد چیزی فراتر از یک ابزار شناسایی مفید برای مشاغل و مصرف‌کنندگان است. این کدهای 0 و 1 باینری راه درازی را طی کرده‌اند تا به این جایگاهی که ما امروز می‌بینیم برسند.

در تاریخچه بارکد باور اشتباهی وجود دارد که UPC اولین مدل بارکد بوده ولی در واقع اولین بارکد دایره‌ای شکل بود و هنگام اختراع اصلا بارکد خوانده نمی‌شد. اولین بارکد به نام Bulls-Eye شناخته می‌شد و به نظر می‌رسید که شبیه به چشم گاو است چرا که مجموعه‌ای از دایره‌های متحدالشکل بود که برای اسکن از هر جهتی طراحی شده بودند.

ایده اولیه بارکد متعلق به (2012-1921) Norman Joseph Woodland و (1963-1924) Bernard Silver است. در سال 1948، Silver که فارغ‌التحصیل رشته مهندسی الکترونیک از دانشگاه Drexel بود، هنگام مراجعه به یک نمایشگاه مواد غذایی تصمیم گرفت که به روی سیستمی برای خوانش خودکار اطلاعات محصول تحقیق کند. او ایده خود را با دوستش Woodland در میان گذاشت و آنها سیستم‌های مختلفی را بررسی کردند. Woodland که سابقا در ارتش امریکا فعالیت می‌کرد به کدهای مورس آشنایی داشت و دریافت که می‌تواند از این کدها برای اجرایی ساختن ایده خود کمک بگیرند. زمانی که Woodland در سواحل میامی در حال استراحت بود و بدون هدف نقاط و خطوطی را با دست خود ترسیم می‌کرد ناگهان به نتیجه خطوط نگاه کرد و گفت: “من آن را فهمیدم.”

سه سال بعد، در سال 1951 آنها حق ثبت اختراع آنچه به عنوان خطوط نامنظم روی ماسه شروع شده بود و با الهام گرفتن از کد مورس، اولین بارکد خطی که به شکل میله‌های نازک و ضخیم بود را دریافت کردند. در کمال تعجب، این اختراع یک موفقیت سریع تجاری نبود و می‌توان گفت بیش از 20 سال طول کشید تا این اختراع از نظر تجاری موفقیت‌آمیز شود.

بیشتر ما بارکدها را روی مواد غذایی، کتاب، فیلم و اساسا هر کالای مصرفی مشاهده می‌کنیم. اما جالب است بدانید که اولین برنامه بارکد در راه‌آهن امریکا مورد استفاده قرار گرفت. در اواخر دهه 1960 میلادی، انجمن راه‌آهن امریکا (AAR) شروع به استفاده از سیستمی به نام KarTrak کرد که توسط یک کارمند راه‌آهن و فارغ‌التحصیل MIT به نام David Jarrett Collins ساخته شده بود. این ایده بر اساس استفاده از نوارهای بازتابنده آبی و قرمز بر روی صفحات فولادی بود که در کناره‌های واگن‌ها پرچ شده بودند. ترتیب خاص این نوارها یک شناسه 4 رقمی شرکت راه‌آهن و 6 رقمی شماره واگن  را رمزگذاری می‌کرد. هنگامی که یک واگن از کنار اسکنر موجود در ایستگاه راه‌آهن عبور می‌کرد، این اطلاعات خوانده می‌شد.  متاسفانه پس از حدود 10 سال این برنامه متوقف شد چرا که به دلیل آلودگی مداوم به خاک، سیستم غیر قابل اطمینان و مستعد خطا تلقی می‌شد و توجیه اقتصادی نداشت. تا سال 1980 که که برچسب‌های رادیویی در ردیابی واگن‌ها در راه‌آهن مورد استقبال قرار گرفتند و جایگزین روش قبل شدند.

چه اتفاقی برای Woodland و Silver افتاد؟ متاسفانه Bernard Silver  در سال 1963 و اوایل 38 سالگی درگذشت. Woodland که در سال 1951 در شرکت IBM  فعالیت می‌کرد، زمانی که محققان IBM شروع به تحلیل علل ریشه‌ای (RCA) در مورد اولین بارکد کردند، به یاد آوردند که مخترع آن را در بین کارکنان خود داشتند. Woodland در ادامه نقش مهمی در توسعه محبوب‌ترین و مهم‌ترین بارکد آن زمان (UPC) ایفا کرد که بعدها وی را “پدر بارکد” نامیدند. ممکن است شما داستان 10 بسته آدامس میوه‌ای Wrigley که اولین موردی است  که به طور تجاری با بارکد UPC اسکن شد را شنیده باشید. این داستان به ژوئن سال 1974 برمی‌گردد؛ زمانی که اولین اسکنر صندوق فروشگاهی مواد غذایی توسط National Cash Register در سوپرمارکت Marsh نصب شد. این اقدام نقطه عطف پذیرش بارکد در صنعت مواد غذایی است و همان بسته آدامس آغازگر این مسیر نامیده شد.

UPC که مخفف Universal Product Code و به معنای کد جهانی محصول است نه تنها چک‌اوت در فروشگاه‌ها را آسان نمود، بلکه برای صاحبان فروشگاه‌ها این امکان را فراهم آورد تا با سرعت و دقت بالا موجودی خود را به درستی کنترل و نگهداری کنند. دیگر نیازی به وارد کردن کدها به صورت دستی نبود. هنگامی که UPC به طور رسمی در سال 1973 تصویب شد، کمک شایانی به استانداردسازی صنعت خرده‌فروشی کرد و تولیدکنندگان موظف به قرار دادن آن روی بسته‌های خود شدند. چه کسی تصور می‌کرد که یک بسته آدامس می‌تواند اینقدر مهم باشد؟ زمانی که قیمت آن بسته تنها 67 سنت بود.

با پیشرفت روزافزون تکنولوژی، سایر صنایع نیز به بارکد نیاز داشتند. Code 39 که حداکثر 43 کاراکتر از جمله اعداد، حروف و برخی از نمادها را می‌توان در آن گنجاند و امروزه در بسیاری صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد توسط شرکت Intermec و در سال 1975 ساخته شد. این کد اغلب در صنعت خودرو و وزارت دفاع ایالات متحده مورد استفاده قرار می‌گرفت.

در سال 1981 صنایع بزرگتر نیاز به بارکدی داشتند که پیشرفته‌تر بوده و بتواند همه 128 نویسه را در صفحه کلید ASCII (کد استاندارد امریکایی برای تبادل اطلاعات) را ذخیره کند که در نتیجه کد 128 تولید می‌شود. بارکدها طولانی‌تر شدند و نیاز به اسکنرهایی با قابلیت‌های جدید برای خوانش آنها وجود داشت. با پیشرفت فناوری بارکد، فناوری اسکن نیز توسعه یافت. اسکنرهای ایمیجر جایگزین اسکنرهای لیزری شدند تا بارکدهای دوبعدی را نیز به راحتی قرائت کنند. تامین‌کننده قطعات تویوتا، دنسو، QR Code را اختراع کرد تا قطعات تولیدی را به درستی شناسایی و ردیابی کند. بعد از آن کدهای Datamatrix به میدان آمدند. این بارکدهای 2 بعدی قابلیت دربرگیری هزاران نویسه را داشتند.

امروزه بارکد در همه جا وجود دارد. به عنوان مثال: شرکت‌های اجاره اتومبیل، ناوگان خود را با استفاده از بارکدهای روی سپر اتومبیل‌ها ردیابی می‌کنند، شرکت‌های هواپیمایی چمدان مسافرات خود را ردیابی می‌کنند، محققان برای شناسایی عادات جفت‌گیری حشرات، بارکدهای کوچکی را روی آنها قرار می‌دهند، ناسا برای نظارت بر هزاران تایل حرارتی که باید بعد از هر سفر شاتل فضایی تعویض شوند، به بارکد متکی است و هزاران نمونه کاربردی دیگر.

به لطف تکنولوژی و مطالعات و تحقیقات شبانه‌روزی نابغه‌های این رشته، قطعا در آینده‌ای دور یا نزدیک شاهد پیشرفت‌های چشمگیر و شاید غیر قابل باور (البته برای امروز)  بارکد خواهیم بود.

منابع: WIKIPEDIA, BARCODE TEST, SCANDIT, EH.NET, S4RF

مطالب بیشتر درباره بارکد:

بارکد چیست؟